liên hệ "xuanduong.thptso3bt@gmail.com" (0975565543). Cảm ơn bạn đã góp ý, xây dựng
Vấn đề ôn tập
|
Nội dung kiên thức cơ bản
|
Hoàn
cảnh sáng tác, xuất xứ.
|
-
Người lái đò sông Đà là kết quả của
nhiều dịp đến với Tây Bắc của Nguyễn Tuân, đặc biệt là chuyến đi thực tế năm
1958.
-
TP là 1 trong số 15 bài tùy bút trong tập Sông
Đà (1960).
-
TP ban đầu có tên là Sông Đà -> Người
lái đò sông Đà
|
Ý
nghĩa nhan đề và lời đề từ.
|
* Nhan đề: “Sông Đà” ; “Người lái đò Sông Đà”
- “Người lái đò”: người
lao động Tây Bắc bình dị, chăm chỉ, tài hoa -> “chất vàng mười đã qua thử lửa” trong tâm hồn con người lao động
và chiến đấu vùng TB.
- “Sông Đà”: thiên
nhiên miền Tây Bắc đẹp kỳ vĩ, trữ tình, thơ mộng.
-> Nổi bật tư tưởng chủ đề tác phẩm
* Lời đề từ:
- Thơ Nguyễn Quang Bích:
“Chúng thủy giai đông tẩu/Đà giang độc bắc lưu”
Nét riêng của Sông Đà:
thế chảy độc đáo, nghịch ngược, không giống ai của Sông Đà
- Nguyễn Tuân tìm thấy sự đồng cảm với cái “ngông” của thiên nhiên.
- Thơ của nhà thơ Ba Lan (Wladyslaw Broniewski): “Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông”: cảm thán về vẻ đẹp nên thơ, thi vị của các dòng sông
- hé mở vẻ đẹp trữ tình của Sông Đà.
|
Hình
tượng con sông Đà
|
-
Giới thiệu nét đặc biệt của sông Đà
gây sự chú ý cho người đọc: mọi con sông đều chảy về hướng đông riêng sông Đà
chảy về hướng bắc.
-
Một con sông hung bạo với “đá bờ sông dựng vách thành”, những
thác nước “độc dữ, nham hiểm”, “những cái hút nước” sẵn sàng nuốt
chửng thuyền bè và nhất là thạch trận trên sông Đà với bao nhiêu tướng dữ,
quân tợn rình rập “tiêu diệt tất cả
thuyền trưởng, thủy thủ”.
-
Một con sông thơ mộng, trữ tình:
“con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình”; sắc nước thay đổi theo mùa.
Dòng sông như một thiếu nữ giàu sức sống và đa cảm; Cảnh vật ven sông đẹp đẽ,
thi vị; hoang dại như bờ tiền sử, hồn
nhiên như nỗi niềm cổ tích…Với Nguyễn Tuân, con sông đã trở thành cố nhân.
-
Nghệ thuật: Bút pháp lãng mạn;
phép tu từ nhân hoá, trùng điệp, so sánh; sử dụng vốn kiến thức uyên bác;
ngôn ngữ giàu hình ảnh…
|
Hình
tượng người lái đò.
|
-
Ông lái đò là người gắn bó với nghề sông nước, công việc của ông rất
gian nan, cực nhọc, hiểm nguy.
- Ông lái đò là người tài trí, dũng cảm, ngoan cường, có ý chí,
quyết tâm vượt qua mọi thử thách, đồng thời là người dày dặn kinh nghiệm trong
nghề nghiệp. (phân tích cuộc vượt thác ghềnh của ông lái đò qua 3 trùng vây)
- Ông lái đò là người tài hoa nghệ sĩ trong nghề nghiệp: công việc
lái đò của ông đạt tới trình độ khéo léo, thuần thục, điêu luyện trong từng
động tác – đó là “tay lái ra hoa”.
- Nghệ thuật: Tô đậm nét tài hoa, nghệ sĩ ở nhân vật, tạo tình huống đầy thử
thách để nhân vật bộc lộ phẩm chất; ngôn ngữ sinh động, giàu chất tạo hình;
những so sánh ví von chính xác, độc đáo; sử dụng vốn kiến thức uyên bác để
miêu tả nhân vật....
|
Vấn đề ôn tập
|
Nội dung kiên thức cơ bản
|
Xuất
xứ tác phẩm.
|
-
Bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” là tác phẩm xuất sắc của Hoàng PPhủ
Ngọc Tường được viết năm 1981, in trong tập sách cùng tên.
-
Bài bút kí gồm 3 phần, đoạn trích trong SGK nằm ở phần thứ nhất.
|
Nhân
vật trữ tình xưng “tôi”
|
-
Là một trí thức uyên bác, tài hoa và đa tình, thấu hiểu, mê đắm vẻ đẹp đa
dạng của sông Hương và cố đô Huế.
-
Cảm nhận sông Hương từ vị thế của một tri âm tri kỉ.
-
Huy động một vốn tri thức tổng hợp về địa lí, lịch sử, văn hóa và thi ca
không phải để phô diễn tài năng của người cầm bút mà như muốn dòng sông quyền
được tự hát lên bài ca của mình trên chặng đường đời của nó.
|
Vẻ đẹp của hình tượng sông Hương
|
- Vẻ đẹp được phát hiện ở cảnh
sắc thiên nhiên: sông Hương là một công
trình nghệ thuật tuyệt vời của tạo hoá:
+
Sông Hương ở thượng nguồn: “như một bản
trường ca của rừng già”, “dịu dàng và say đắm”, như một cô gái di-gan với
vẻ đẹp phóng khoáng và man dại, trẻ trung
và đầy cá tính....
+ Sông Hương trước khi vào kinh thành Huế: là người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh
đồng Châu Hóa đầy hoa dại; dòng sông uốn mình theo những đường cong thật
mềm; mang vẻ đẹp trầm mặc, bí ẩn như triết lí, cổ thi...
+ Sông Hương giữa lòng thành
phố Huế là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; là người tài nữ đánh
đàn lúc đêm khuya; là người tình
dịu dàng và chung thuỷ....
- Vẻ đẹp được
nhìn từ góc độ văn hoá: sông Hương là dòng sông của
âm nhạc, thơ ca,...
- Vẻ đẹp được nhìn từ góc độ
lịch sử: sông Hương là dòng sông của
những chiến công hiển hách.
- Vẻ đẹp
trong trí tưởng tượng của tác giả: sông Hương đẹp như một
thiếu nữ Huế tài hoa, dịu dàng, đa tình,... Sông Hương càng đáng yêu, quyến
rũ hơn khi gắn liền với cái tôi của
Hoàng Phủ Ngọc Tường - tài hoa, uyên bác, giàu tình cảm và trí tưởng tượng
lãng mạn, say mê cái đẹp của thiên nhiên xứ Huế.
- Nghệ thuật: những nhân hóa, so sánh
độc đáo, bút pháp khảo cứu giàu chất thơ, giàu hình ảnh, cảm xúc, nhịp điệu,
một cái tôi tài hoa uyên bác......
|
Vấn đề ôn tập
|
Nội dung kiên thức cơ bản
|
Hoàn
cảnh sáng tác, xuất xứ.
|
- Vợ chồng A
Phủ in
trong tập truyện Tây Bắc (1954).
Tập truyện được tặng giải nhất- giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam 1954-
1955
- Là kết quả chuyến đi cùng bộ đội vào giải phóng
Tây Bắc năm 1952 của Tô Hoài
|
Hình
tượng nhân vật Mị
-
Phân tích sức sống tiềm tàng của
Mị tập trung vào 3 luận điểm sau:
+
Phản ứng của Mị khi bị bắt về làm dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra.
+
Diễn biến tâm lí của Mị khi mùa xuân đến.
+
Diễn biến tâm lí của Mị trong đoạn Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ.
|
- Trước khi bị bắt làm dâu
gạt nợ nhà
thống lí Pá Tra, Mị là một cô gái H’Mông nghèo, xinh đẹp, có tài, được nhiều
trai làng mến mộ. Cô đã yêu và được yêu.
- Khi bị bắt về làm dâu
gạt nợ
cho nhà thống lí Pá Tra, Mị kháng cự quyết liệt (đêm nào Mị cũng khóc, trốn
về nhà, định ăn lá ngón tự tử) -> ý thức rõ về giá trị bản thân, khát khao
tình yêu hạnh phúc.
- Cuộc sống trâu ngựa của
Mị ở nhà thống lí Pá Tra: -> Mị bị tê liệt cảm giác, sống vô cảm.
- Khi mùa
xuân đến:
không khí và cảnh đẹp mùa xuân đã tác động đến tâm lí của Mị, đánh thức sức
sống mạnh mẽ vẫn tiềm tàng trong sâu thẳm tâm hồn Mị:
+ "Mị
đã lấy hũ rượu uống ừng ực từng bát một". Tâm hồn Mị đi theo tiếng
sáo gọi bạn tình "Tiếng sáo gọi
bạn cứ thiết tha, bồi hồi"
+ Mị nhớ lại quá khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn ngủi
trong cuộc đời tuổi trẻ của mình và niềm ham sống trở lại
+ Phản ứng của Mị là: "nếu có nắm lá ngón trong tay Mị sẽ ăn cho chết", "lấy
ống mỡ sắn một miếng bỏ thêm vào đĩa dầu", "quấn tóc lại, với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong
vách"...
+ Mị quên hẳn mình đang bị trói, tiếng sáo vẫn dẫn tâm hồn
Mị "đi theo những cuộc chơi, những
đám chơi".
- Trước cảnh
A Phủ bị trói, ban đầu Mị hoàn toàn vô cảm: "Mị
vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay". “Giọt nước mắt lấp lánh trên gò má A
Phủ” giúp Mị nhớ lại mình, nhận ra mình, xót xa cho mình. Thương người và
thương mình đồng thời nhận ra tất cả sự tàn ác của nhà Thống lí, tất cả đã
khiến cho hành động của Mị mang tính tất yếu cắt dây cởi trói cho A
Phủ.....Mị cứu A Phủ cũng chính là giải thoát cho cuộc đời mình.
=> Số phận và tính cách của Mị được miêu tả có
nhiều nét đạt tới mức điển hình về số phận những người phụ nữ nghèo miền núi
trước cách mạng.
- Nghệ thuật: Miêu tả tâm lí, giọng
điệu gợi không khí truyện cổ tích, tạo được tình huống truyện hấp dẫn....
|
Hình
tượng nhân vật A Phủ
|
-
A Phủ là một chàng trai nghèo, mồ côi, khỏe mạnh.
-
Một con người ham thích cuộc sống tự do.
-
A Phủ gan góc và mạnh mẽ. Đứng trước sự bất công A Phủ đã hành động một cách
quyết liệt.
-
Khi bị bắt về phạt vạ A Phủ vấn lì lợm và cứng rắn, nhẫn nhục chịu đòn.
-
Là nạn nhân của chế độ xã hội tàn bạo, dã man và những hủ tục lạc hậu ở miền
núi trước CM, A Phủ vẫn sống tự do, dũng cảm chống lại cường quyền, và tìm
được con đường giải thoát cho cuộc đời mình.
|
Giá
trị nhân đạo của tác phẩm.
|
- Tố cáo sự tàn bạo của giai cấp
thống trị miền núi (tiêu biểu là cha con thống lí Pá Tra).
- Bênh vực và cảm thông sâu
sắc với
những con người có số phận bất hạnh như Mị, A Phủ.
- Trân trọng khát vọng tự do, hạnh phúc
và phẩm chất tốt đẹp của người lao động nghèo miền núi trong xã hội cũ.
- Đồng tình với tinh thần phản kháng, đấu
tranh của những người bị áp bức và vạch ra con đường giải phóng cho họ.
|
Vấn
đề ôn tập
|
Nội
dung kiên thức cơ bản
|
Hoàn
cảnh sáng tác, xuất xứ.
|
- Vợ nhặt thực ra là một chương
trong tiểu thuyết Xóm ngụ cư, được
viết ngay sau CMT8 thành công nhưng còn dang dở và mất bản thảo trong kháng
chiến. Sau khi hoàn bình lập lại, Kim Lân dựa vào một phần cốt truyện cũ và
viết truyện ngắn này.
- Tác phẩm in trong tập truyện Con chó xấu xí (1962).
|
Nêu
ý nghĩa nhan đề
|
- Nhan đề Vợ nhặt thâu tóm giá trị nội dung tư tưởng tác phẩm. - "Nhặt" đi với những thứ không ra gì. Thân phận con người bị rẻ rúng như cái rơm, cái rác, có thể "nhặt" ở bất kì đâu, bất kì lúc nào - Người ta hỏi vợ, cưới vợ, còn ở đây Tràng "nhặt" vợ. Đó thực chất là sự khốn cùng của hoàn cảnh. => Như vậy, nhan đề Vợ nhặt vừa thể hiện thảm cảnh của người dân trong nạn đói 1945 vừa bộc lộ sự cưu mang, đùm bọc và khát vọng, sức mạnh hướng tới cuộc sống, tổ ấm, niềm tin của con người trong cảnh khốn cùng. |
Tình
huống truyện
|
-
Tình huống truyện một phần thể hiện ngay trong nhan đề tác phẩm.
-
Một tình huống độc đáo, đặc biệt, bất
ngờ:
+ Tràng nghèo, dân ngụ cư, xấu xí, thô
kệch....trong hoàn cảnh nạn đói 1945, Tràng lại “nhặt” được vợ.
+ Việc Tràng “nhặt” được vợ gây ngạc
nhiên, bất ngờ cho cả xóm ngụ cư, cho bà cụ Tứ và cho chính Tràng.
-
Tình huống truyện góp phần thể hiện
tính cách nhân vật và tư tưởng chủ đề tác phẩm ( tố cáo xã hội thuộc địa
phong kiến đã gây nên nạn đói khủng khiếp 1945, đồng thời ca ngợi tình thương
yêu con người và khát vọng sống mãnh liệt của những con người trong nạn đói).
|
Diễn
biến tâm trạng bà cụ Tứ
|
1.
Bối cảnh nảy sinh tâm trạng: giữa
nạn đói thê thảm, mọi người đang đối mặt với cái chết thì Tràng (con trai bà
cụ Tứ) lại lấy vợ.
2. Diễn biến tâm trạng của nhân vật bà cụ Tứ:
- Khi Tràng dẫn vợ về nhà: phấp phỏng, ngạc nhiên qua ngôn ngữ độc thoại nội tâm“Quái, sao lại có người đàn bà nào ở trong
ấy nhỉ ?”, qua bước chân “lập cập”,
càng ngạc nhiên hơn khi thấy người đàn bà xa lạ chào mình bằng u....
- Khi hiểu ra
cơ sự: bà lão cúi đầu nín lặng, “Bà lão hiểu rồi. Lòng người mẹ nghèo khổ
ấy còn hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự, vừa ai oán vừa xót thương cho số kiếp
đứa con mình." Một nỗi tủi hờn , xót thương trào lên trong
lòng bà cụ Tứ "Chao ôi, người ta
dựng vợ gả ….Còn mình thì..." Bà lo lắng "Biết rằng
chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không”; thương con dâu “Người ta có gặp bước khó
khăn, đói khổ …..nào mà lo cho hết được?”; gieo vào lòng các con niềm tin vào tương lai “ai giÇu ba
hä, ai khã ba ®êi” -> buồn vui, lo lắng lẫn lộn, nổi bật
hơn cả vẫn là tấm lòng thương xót
của bà cụ Tứ.
- Buổi sáng
hôm sau: Bà cụ Tứ thấy “nhẹ nhõm, tươi tỉnh khác ngày thường, cái mặt bủng beo u ám
của bà rạng rỡ hẳn lên”; xăm xắn thu dọn nhà cửa, có trách nhiệm hơn với gia đình; nói toàn chuyện vui, chuyện sung
sướng về sau....
3. Đánh giá: Với tình huống truyện độc đáo, lựa chọn chi tiết đặc sắc, Kim Lân
đã miêu tả diễn biến tâm trạng bà cụ Tứ chân thực, tinh tế, cảm động; từ đó
làm toát lên tấm lòng nhân hậu, bao dung của nhân vật và trái tim nhân đạo
của tác giả.
|
Hình
tượng nhân vật Tràng
|
1. Hoàn cảnh, ngoại hình: nghèo, xấu xí, thô kệch, dân ngụ cư, nguy cơ ế vợ cao....sống trong bối cảnh nạn đói 1945. 2. Diễn biến tâm trạng: + Khi người đàn bà xa lạ quyết định theo Tràng về nhà: mới đầu Tràng cũng chợn, nghĩ “....thân mình cũng chẳng biết có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng”; sau tặc lưỡi “chậc, kệ !”...-> tấm lòng nhân hậu. + Trên đường về xóm ngụ cư: "mặt hắn có gì phớn phở", hắn tủm tỉm cười nụ một mình, hai mắt sáng lên lấp lánh"; " cái mặt cứ vênh vênh tự đắc với mình"; Trong phút chốc, Tràng quên tất cả tăm tối, "chỉ còn tình nghĩa với người đàn bà đi bên" + Khi dẫn thị vào nhà : xăm xăm bước vào nhà dọn dẹp; đứng tây ngây ra giữa nhà và thấy sợ; ngạc nhiên " ra mình đã có vợ rồi ư"; khi thấy mẹ về Tràng vui sướng như một đứa trẻ + Buổi sáng đầu tiên khi có vợ: "trong người êm ái lửng lơ như người vừa ở trong giấc mơ đi ra", "Bỗng nhiên hắn thấy hắn thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng," “một nguồn vui sướng, phấn chấn đột ngột tràn ngập trong long”, “bây giờ hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này” -> Qua sự biến đổi tâm trạng của Tràng, thấy được vẻ đẹp tâm hồn, tính cách nhân vật (nhân hậu, khát khao hạnh phúc, lạc quan với niềm tin ở tương lai); tình cảm nhân đạo nhà văn dành cho những người nghèo khổ. 3. Nghệ thuật: tạo tình huống truyện độc đáo, diễn tả tâm lí nhân vật tinh tế, ngôn ngữ văn xuôi nhuần nhị, giản dị mà tinh tế. |
Giá
trị nhân đạo của tác phẩm.
|
- Phản ánh
hiện thực cuộc sống bi thảm của người dân lao động trong nạn đói khủng
khiếp 1945; lên án tội ác của thực
dân, phát xít.
- Cảm
thương thân phận rẻ rúng của con người.
-
Ngợi ca nét đẹp tâm hồn người lao
động nghèo: khát khao hạnh phúc, lòng nhân hậu, niềm hy vọng vào ngày mai…
|
Vấn
đề ôn tập
|
Nội
dung kiên thức cơ bản
|
Hoàn
cảnh sáng tác, xuất xứ.
|
- Năm
1962, Nguyễn Trung Thành trở lại miền Nam vừa chiến đấu vừa sáng tác.
- Mùa
hè 1965, đế quốc Mĩ bắt đầu đổ quân ồ ạt vào miền Nam, các chiến dịch càn
quét được tổ chức quy mô và rầm rộ hơn. Trong hoàn cảnh ấy, nhà văn viết Rừng xà nu như là một biểu tượng cho
tinh thần bất khuất kiên cường của đồng bào Tây Nguyên nói riêng và nhân dân
ta nói chung.
- Rừng xà nu
đăng lần đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ
Quân giải phóng Trung Trung Bộ (số 2, 1965), sau đó được tuyển in trong
tập truyện và kí Trên quê hương những
anh hùng Điện Ngọc.
|
Ý
nghĩa nhan đề
|
- RXN là hình ảnh gắn bó máu thịt giữa tác giả
và những kỷ niệm sâu sắc trong
cuộc đời chiến đấu và viết văn tại chiến trường Tây Nguyên.
- Tựa đề RXN là một sáng
tạo nghệ thuật đặc sắc của nhà văn. RXN mang tính chất biểu tượng cho con người Tây Nguyên anh hùng mà cụ thể trong tác
phẩm là nhân dân làng Xôman với những con người ưu tú: cụ Mết, Tnú, Dít,
Heng....
- Bức tranh thiên nhiên
rừng xà nu thật hùng vĩ với sức sống mãnh liệt sinh sôi nảy nở không ngừng,
bất chấp đạn đại bác tàn phá mỗi ngày -> tg khẳng định con người TN vượt qua đau thương, quật
khởi theo Đảng làm cách mạng.
-
Nhan đề RXN gợi tư tưởng chủ đề tác
phẩm cũng như cảm hứng sử thi bi tráng
của thiên truyện này.
|
Hình
tượng cây xà nu
|
1
|
Hình
tượng nhân vật Tnú
|
1. Cuộc đời Tnú gắn bó máu thịt với cuộc chiến đấu khốc liệt, anh hùng của dân
làng Xô Man.
2. Tnú tiêu biểu cho những phẩm chất, tính cách của con người Tây Nguyên:
- Trung thực, trong sáng.
- Yêu thương sâu nặng, đằm thắm, thuỷ chung; căm thù cháy bỏng.
- Hành động dứt khoát, quyết liệt; bất khuất; kiên trung.
- Khát vọng tự do, sức sống mãnh liệt.
3. Đánh giá khái quát: Số phận, sự trưởng thành của Tnú tiêu biểu cho số phận,
con đường đi của các dân tộc Tây Nguyên; là một trong những hình tượng thành
công xuất sắc của Nguyễn
Trung Thành, của văn học chống Mĩ cứu nước. |
Vấn
đề ôn tập
|
Nội
dung kiên thức cơ bản
|
Hoàn
cảnh sáng tác, xuất xứ.
|
- Tác phẩm được viết ngay
trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách là một nhà
văn- chiến sĩ ở Tạp chí Văn nghệ Quân
giải phóng (tháng 2 năm 1966).
- Sau được in trong Truyện và kí NXB Văn học
Giải phóng, 1978.
|
Hình
tượng nhân vật Việt
|
1. Là cậu con trai mới lớn, vừa là một chiến sĩ gan góc, dũng cảm,
kiên cường.
2. Việt có cái nét riêng dễ mến của một cậu con trai lộc ngộc vô tư,
tính tình còn rất trẻ con, rất ngây thơ, hiếu động.
- Hay tranh giành phần hơn với
chị (Việt rất thích đi câu cḠbắn chim, và đến khi đi bộ đội vẫn còn đem
theo cả cái ná thun ở trong túi).
- Mọi công việc trong nhà, Việt
đều phó thác cho chị (Đêm trước ngày lên đường, Chiến lo toan thu xếp chu đáo
việc nhà, còn Việt thì vô tư “lăn kềnh
ra ván cười khì khì”, vừa nghe vừa “chụp
một con đom đóm úp trong lòng tay” rồi ngủ quên lúc nào không biết).
- Cách thương chị của Việt cũng
rất trẻ con, “giấu chị như giấu của
riêng” vì sợ mất chị trước những lới tán tỉnh đùa tếu của anh em.
- Việt bị thương nằm lại ở chiến
trường, đến khi gặp được đồng đội thì cũng giống hệt như thằng Út em ở nhà “khóc đó rồi cười đó”,...
3. Việt đường hoàng, chững chạc trong tư thế của người chiến sĩ trẻ
dũng cảm, kiên cường:
- Còn bé mà Việt đã dám xông
thẳng vào thằng giặc đã giết hại cha mình.
- Việt nằng nặc đòi đi tòng quân
để trả thù cho ba má.
- Khi xông trận, Việt đã chiến đấu rất dũng cảm, đã dùng thủ
pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của địch.
-
Khi bị trọng thương, một mình nằm giữa chiến trường, hai mắt không còn nhìn
thấy gì, toàn thân đau điếng và rỏ máu, người thì khô khốc đi vì đói khát, Việt
vẫn ở trong tư thế chờ tiêu diệt giặc.
4. Nghệ thuật xây dựng
nhân vật:
Trần thuật qua dòng hồi tưởng của nhân vật, khắc hoạ tính cách và miêu tả
tâm lí sắc sảo; ngôn ngữ phong phú, góc cạnh và đậm chất Nam Bộ.
|
Hình
tượng nhân vật Chiến
|
1. Vẻ đẹp của một cô gái đời
thường.
-
Cô 18 tuổi, đôi lúc tính khí còn trẻ con (tranh công bắt ếch, vết đạn bắn tàu
giặc) song có cái duyên dáng của thiếu nữ mới lớn (bịt miệng cười khi chú Năm
cất giọng hò, chéo khăn hờ ngang miệng, thích soi gương – đi đánh giặc còn
mang gương trong túi....)
-
Thương em, biết nhường nhịn em, biết tính toán việc nhà.
-
Thương cha mẹ (tâm trạng cô khi khiêng bàn thờ ba má gửi trước khi tòng
quân....)
-
Chăm chỉ: đọc chưa thạo nhưng chăm chỉ đánh vần cuốn sổ gia đình.
2. Vẻ đẹp phẩm chất người
anh hùng.
-
Gan góc: có thể ngồi lì suốt buổi chiều để đánh vần cuốn sổ ghi công gia
đình.
-
Dũng cảm: cùng em bắn cháy tàu giặc.
-
Quyết tâm lên đường trả thù cho ba má: “Tao
đã thưa với chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi tao chỉ có một câu: nếu giặc
còn thì tao mất, vậy à”.
- Những
phẩm chất đẹp đẽ của Chiến luôn được miêu tả trong sự soi rọi với hình tượng
người mẹ. Nhưng nếu câu chuyện của gia đình Chiến là một “dòng sông” thì Chiến
là một khúc sông sau – cô giống mẹ nhưng cũng rất khác mẹ ở hành động quyết định
vào bộ đội, quyết định cầm súng đi trả thù cho gia đình, quê hương.
3. Chiến mang trong mình vẻ
đẹp người con gái Việt Nam
thời chống Mĩ: trẻ trung, duyên dáng nhưng cũng rất mực anh hùng. Cô tiếp nối và
làm rạng rỡ truyền thống đánh giặc cứu nước của gia đình và truyền thống tốt
đẹp của dân tộc Việt Nam.
|
Vấn
đề ôn tập
|
Nội
dung kiên thức cơ bản
|
Ý
nghĩa nhan đề
|
- Nhan đề chiếc thuyền ngoài xa là một ẩn dụ về mối quan hệ giữa cuộc đời và
nghệ thuật.
- Đó là chiếc thuyền có thật trong cuộc đời, là
không gian sinh sống của gia đình người đàn bà hàng chài.
- Nhưng
cũng chính vì ở ngoài xa nên con thuyền mới cô đơn. Đó là sự cô đơn của con
thuyền nghệ thuật trên đại dương cuộc sống, đơn độc của con người trong cuộc
đời.
- Chiếc thuyền là biểu tượng
của sự toàn mĩ mà chiêm ngưỡng nó, Phùng thấy tâm hồn mình trong ngần. Nhưng khi chiếc thuyền đâm thẳng vào bờ, chứng
kiến cảnh đánh đập vợ của người đàn ông kia, anh đã kinh ngạc…và vứt chiếc máy ảnh xuống đất. Anh nhận ra rằng, cái đẹp
ngoài xa kia cũng ẩn chứa nhiều oái ăm, ngang trái và nghịch lí. Nếu không
đến gần thì chẳng bao giờ anh có thể phát hiện ra.
- Xa và gần, bên ngoài và
thẳm sâu…đó cũng là cách nhìn, cách tiếp cận của nghệ thuật chân chính.
|
Tình
huống truyện
|
- Xây dựng tình huống nghịch lí làm
nổi bật tình huống chung – tình huống nhận thức mang
ý nghĩa khám phá, phát hiện vế đời sống :
+ Phùng rung động, say mê trước vẻ
đẹp trời cho của thuyền biển sớm mai.
+ Phùng 2 lần chứng kiến lão đàn ông
thuyền chài đánh vợ một cách dã man và vô lí.
+ Câu chuyện của người đàn bà hàng
chài ở tòa án huyện gây nhiều bất ngờ cho Phùng và Đẩu.
+ Từ đó đến cuối truyện, Phùng đã có
một cách nhìn đời khác hẳn. Anh thấy rõ những cái ngang trái trong gia đình
thuyền chài ấy, hiểu sâu thêm tính cách người đàn bà, chị em thằng Phác, hiểu
sâu thêm bản chất người đồng đội của mình (Đẩu) và hiểu thêm chính mình.
- Tình huống truyện đã được Nguyễn
Minh Châu đẩy lên cao trào và ngày càng xoáy sâu hơn nữa để phát hiện tính
cách con người, phát hiện sự thật cuộc đời.
|
Hình
tượng nhân vật người đàn bà hàng chài
|
1. Tên gọi :“người đàn bà” một cách phiếm định -> vô danh như biết bao
người đàn bà vùng biển khác
2. Hoàn cảnh và lai lịch : nghèo,
đông con, chồng vũ phu, cả gđ sống trên một chiếc thuyền -> Cuộc sống
nghèo khổ, lam lũ, đầy bất trắc.
3. Ngoại hình: trạc ngoài 40,
thô kệch, tấm áo bạc phếch, rỗ mặt, lúc nào cũng xuất hiện với khuôn mặt mệt
mỏi -> người đàn bà ấy gợi ấn tượng về một cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ.
4. Số phận và tính cách
- Cam chịu, nhẫn nhục :
chịu đựng mọi đớn đau, khi bị chồng đánh, bÞ chồng hµnh hạ “ ba ngµy một trận nhẹ, năm ngµy một trận nặng”
- Thương con,
giàu lòng vị tha, giàu đức hi sinh : lu«n lu«n n¬m níp con c¸i bÞ tæn thư¬ng, kh«ng thÓ bá chång v× cÇn cã mét ngêi
®µn «ng kháe m¹nh ®Ó cïng nu«i con
- Có một tâm hồn
sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời, có cái nhìn toàn diện và bao dung : hiểu lòng tốt của Đẩu không sát với thực tế ; hiểu
nỗi khổ của chồng, không đổ lỗi cho chồng mà nhận lỗi về mình…
- Giàu lòng tự
trọng, sống âm thầm, kín đáo : Xấu hổ, nhục nhã khi người khác bắt gặp cảnh mình bị chồng đánh ;
Không để lộ ra bên ngoài mọi suy nghĩ và tình cảm của mình.
5. Nghệ thuật: Tình huống truyện độc đáo, bất
ngờ, gợi nhiều suy nghĩ về nhận thức ; Cách thức trần thuật qua lời kể
của nhân vật trong tác phẩn vì vậy cách cảm nhận nhân vật trỏ nên khách quan,
chân thực, gần gũi và có sức thuyết phục hơn
à Đánh giá chung :
- Thấp thoáng trong người đàn bà ấy
là bóng dáng của biết bao người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu lòng
vị tha, đức hi sinh.
- Đặt ra vấn đề cái nhìn về cuộc
sống, con người.
|
Vấn
đề ôn tập
|
Nội
dung kiên thức cơ bản
|
Xuất
xứ.
|
-
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong những vở kịch gây được nhiều tiếng
vang nhất của Lưu Quang Vũ.
-
Vở kịch được viết từ năm 1981, nhưng đến 1984 mới lần đầu ra mắt công chúng.
Nhanh chóng tạo được nhiều thiện cảm với người xem, Hồn Trương Ba, da hàng
thịt đã được công diễn nhiều lần trên các sân khấu trong và ngoài nước.
|
Ý
nghĩa nhan đề
|
- “Hồn
Trương Ba”: ẩn dụ về linh hồn của con người, bản chất bên trong.
- “da hàng
thịt”: ẩn dụ về thể xác của con người, hình thức bên ngoài.
-> Đó là hai thực thể có quan hệ hữu cơ với
nhau, phải thống nhất với nhau.
-> Thể hiện tư tưởng chủ đề tp: Cuộc sống chỉ
thực sự có ý nghĩa khi người ta được sống tự nhiên, với sự hài hòa giữa tâm
hồn và thể xác. Con người cần phải luôn luôn đấu tranh với nghịch cảnh, với
chính bản thân, chống lại sự dung tục tầm thường để hoàn thiện nhân cách.
|
Hình
tượng nhân vật Trương Ba.
|
1. Hồn Trương Ba nhập vào
xác anh hàng thịt: Do sự tắc trách của Nam Tào và Bắc Đẩu trên thiên đình mà Trương Ba
bỗng dưng bị chết bất ngờ. Vì thương quý Trương Ba, cũng là để sửa sai mà
tiên cờ Đế Thích đã hóa phép làm cho hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt
vừa mới chết. Tưởng như thế là Trương Ba lại được trở về cuộc sống đời
thường, thế nhưng những trớ trêu, bất hạnh cũng bắt đầu từ đây.
2. Trong thân xác anh hàng
thịt, hồn Trương Ba lâm vào hoàn cảnh vô cùng trớ trêu:
+
Trương Ba vốn là con người có tâm hồn cao khiết, có học thức, giỏi cờ và
thích chăm cây cối.
+
Trong khi đó thể xác anh hàng thịt thì cứ phì nộn ra, luôn luôn đòi hỏi những
thỏa mãn, những ham muốn tầm thường, dung tục.
->
Vậy là nhiều khi dù không muốn Trương Ba vẫn phải làm những điều trái với
lương tâm của mình để chiều theo những đòi hỏi của cái xác phàm tục ấy.
3. Những mâu thuẫn, nghịch
lí trên dẫn đến một hệ lụy tất yếu:
-
Mọi người xung quanh Trương Ba không thừa nhận ông.
-
Người thân trong gia đình, từ đứa cháu nhỏ đến người vợ, đứa con dâu đều cảm
thấy xa lạ với thể xác tầm thường và phàm tục của ông.
-
Mọi người xa lánh, sợ hãi, thậm chí ghét bỏ, ghê tởm ông.
->
Trương Ba rơi vào hụt hẫng, cô đơn.
-
Trương Ba cũng không thể sống với vợ anh hàng thịt và gia đình anh ta, những
con người hoàn toàn không thể thích nghi với những lời nói, việc làm, tư
tưởng của một hồn Trương Ba xa lạ, dù thể xác tồn tại trước mặt là chồng, là
cha họ.
-
Nhân vật Trương Ba rơi vào nghịch cảnh trớ trêu. Bị mọi người xa lánh, sự tồn
tại của ông, vì thế trở nên vô nghĩa, thậm chí gây nặng nề, bức bối.
-
Trương Ba kiên quyết trả lại xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết.
Hành động này thể hiện sự nhất quán trong quan niệm sống của Trương Ba, toát
lên nhân cách cao thượng và bộc lộ chiều sâu tư tưởng tác phẩm.
4. Nghệ thuật: hành động nhân vật phù
hợp với hoàn cảnh, tính cách; độc thoại nội tâm; xây dựng những đối thoại
giàu kịch tính, đậm chất triết lí....
|
